Van Boeken Bezeten 78

Vier verschillende Chinezen: één goud, één zilver en twee keer brons

Hoe ziet, nu de Olympische Spelen in Beijing voorbij zijn, de medailleverdeling in hun literatuur eruit? In de nieuwsbrief van juli noemde ik de vier nieuwe Chinese titels van Uitgeverij De Geus. Ik heb ze alle vier gelezen en dit is mijn uitslag.

Als eerste las ik Leven! Van Yu Hua. Het vertelt het levensverhaal van een oude man, stammend uit een rijke familie - zijn vader was grootgrondbezitter. Als jonge man vergokt hij het familiebezit. Wanneer de opstand van de communisten begint, wordt hij tegen zijn wil ingelijfd bij de nationalistische troepen. De communisten winnen en alle landeigenaren worden opgehangen. Die dans ontspringt hij, niet de terreur van de lokale dorpscommune. Nadat de oogst mislukt, lijdt iedereen honger, behalve de partijleiders. Tenslotte walst de Culturele Revolutie over alles en iedereen heen. De bezitloze verteller verliest zijn doofstomme dochter, zijn zoontje en de nieuwe vrouw die hij in de woelingen had opgeduikeld. Oud en eenzaam blijft hij over met zijn aftandse os en zijn herinneringen. Geen opgewekt boek, eerder het verdriet van China: een bronzen plak.

Ook Wachten, de tweede roman waar ik mijn tanden in zette, liep niet over van vrolijkheid. Hier is de hoofdpersoon een dokter, werkzaam als militaire arts in een legerplaats ver van zijn woonplaats. De vrouw die hij huwde op voorschrift van zijn ouders ziet hij één keer per jaar. In het legerhospitaal wordt de dokter verliefd op een leerling-verpleegster. Hun liefde moet strikt geheim blijven, de communistische partijdiscipline kent geen genade. Pas na achttien jaar wordt zijn verzoek om te scheiden door de autoriteiten ingewilligd. Hij betaalt de familie van zijn vrouw en trouwt de verpleegkundige. Het nieuwe stel wacht weinig geluk. De nieuwe echtgenote, intussen ook niet meer ‘piep’, blijkt jaloers op elke vrouw die het pad van de dokter kruist. Tijdens het Lentefeest keert hij terug naar zijn woonplaats, bedrinkt zich en vraagt de vrouw die hij 18 jaar lang heeft willen verlaten of ze nog van hem houdt. Een treurig verhaal in de deprimerende wereld waarin de communistische regels het leven insnoeren. Ook brons voor Wachten.

Het derde boek bleek het beste. In Jongens van glas ontmoeten we een jonge jongen aan de rand van de maatschappij. Als hij homo blijkt te zijn, jaagt zijn vader hem het huis uit, de middelbare school sluit voor hem zijn deur. Voortaan speelt zijn leven zich af in en rond het stadspark in de Taiwanese hoofdstad Taipei. Er gebeuren evenveel narigheden als in de twee bovengenoemde boeken samen, maar de jeugdige hoofdpersoon Li Qing, in zijn kringen Blue Boy genoemd, weet zich met cynische humor en wisselende steun te ontworstelen aan de dreigende ondergang in de grote stad. Soms zijn er beschermheren en weldoeners die vooral aan zichzelf denken. Behalve het rauwe en vaak ontroerende verhaal over de jonge Blue Boy geeft de roman inzicht in het leven op het eiland Taiwan en de moeizame relatie met het moederland China. Een gouden medaille voor Pai Hsien/Yung.

In boek nummer vier, Mijn leven als keizer van Su Tong keren we terug naar het oude China. De veertienjarige prins Duanbai wordt na de dood van zijn vader op de troon gehesen. Achter de schermen regeert zijn moeder, hoofdconcubine Huanfu met harde hand. Zij houdt de concurrerende halfbroers en hun moeders op afstand. Duanbai´s verplichtingen als keizer mislukken. De machtige Huanfu sterft, aan het hoofd van de opstandelingen verschijnt halfbroer Duanwen en zij veroveren de hoofdstad. Duanbai vlucht, verliest al zijn bezittingen en verdient zijn brood als koorddanser in het circus. Als hem alles is ontvallen eindigt hij als monnik in het klooster waar hij zich troost met de teksten van Confucius. Een kaleidoscopisch verhaal uit het oude China. Zilver is de prijs voor deze roman.

Noud Bles

Yu Hua Leven!, Ha Jin Wachten, Su Tong Mijn leven als keizer en Pai Hsien-Jung Jongens van glas worden uitgegeven door De Geus en kosten elk € 15,-.