Van Boeken Bezeten 67

De Spaanse madame Bovary

Begin dit jaar besloot uitgeverij Prometheus de omvangrijke roman La Regenta van de Spaanse auteur Clarín opnieuw in een gebonden prachteditie uit te brengen. Twee keer eerder, in 1992 en in 2002, probeerde de uitgever voor dit boek voldoende lezers te vinden, beide keren met matig succes. Waarom nu toch een derde poging en waarom hoop ik dat men nu wel in de opzet slaagt?

Afgelopen maand las ik La Regenta op aanwijzing van de Nijmeegse hoogleraar Spaanse taal- en letterkunde Maarten Steenmeijer. Voor het literaire programma Radboud Reppen en Roeren *) mocht hij de belangrijkste Spaanse hedendaagse romans aangeven, zonder aarzeling noemde hij als eerste en meest interessante de bijna 700 bladzijden tellende roman van Clarín. Zijn waardering, dacht ik, wordt misschien mede bepaald door het feit dat hij samen met Barber van de Pol de roman heeft vertaald, maar na lezing van deze en de drie andere romans die de hoofdmoot vormden van de aan Spanje gewijde literaire en culinaire avond moet ik - voor zover mijn kennis van de Spaanse hedendaagse roman dat toelaat - hem gelijk geven. La Regenta is een prachtige roman, die zich kan meten met de grote, algemeen erkende klassieke literaire vrouwenportretten uit de negentiende eeuw: Tolstojs Anna Karenina, Flauberts Madame Bovary en Fontane’s Effie Briest. De hoogste tijd om een lans te breken voor het boek en de schrijver.

Wie aan de enige vertaalde roman van Clarín, pseudoniem voor Leopoldo Enrique García Alas y Ureña (1852 - 1901), begint, moet zich voorbereiden op een langdurig leesavontuur. De eerste bladzijde levert meteen een proeve van de kunst van het vergelijken. Alles wat in de straten van de oude stad Vetusta ronddwarrelt lijkt op vlinders, op zwermen straatjongens en op kruimels afval, die sluimeren, overhaast opspringen, uiteenstuiven en omhoogklimmen. De zandkorrels, lapjes en strootjes gedragen zich als de inwoners in de tweede helft van de negentiende eeuw in het noordoosten van Spanje, ver van de hoofdstad een gesloten samenleving waarin de verandering van biechtvader voor de jonge, zeer aantrekkelijke en ongelukkig getrouwde Doña Ana Ozores, bijgenaamd La Regenta. Zij dankt haar naam aan haar veel oudere echtgenoot die voor zijn pensionering het hoofd was van de plaatselijke rechtbank en daarom Regente werd genoemd. Alle mannen in Vetusta dingen naar haar gunsten, haar nieuwe biechtvader die zichzelf voorhoudt haar geest te begeren en Don Alvares, de plaatselijke Don Juan. Dit eenvoudige gegeven wordt in dertig hoofdstukken uitgesponnen en alle aspecten van het leven in een negentiende-eeuwse Spaanse provinciestad komen voorbij. Clarín doet dat op een even uitvoerige als amusante wijze. Hij drijft de spot met de kerkelijke instituties, met de adel, met liberale nieuwlichters en met de opstandigen onder de onderdrukte bevolking. In zijn overdrijving spaart hij ook zijn hoofdpersoon, de naïeve, licht beïnvloedbare Doña Ana niet. Zoals het hoort in de klassieke vrouwenroman is het einde dramatisch en onafwendbaar waardoor je, eenmaal gegrepen door het verhaal, doorleest tot de laatste zucht op de laatste bladzijde.

Een duur boek (€ 49,95), een mooi boek. Van Clarín zou meer moeten worden vertaald. De uitgever hoopt mee te liften op de golven Spaanse bestsellers met De schaduw van de wind als hoogste branding. Wanneer je de aanschaf van deze megaseller achterwege laat en je direct La Regenta verkiest, spaar je jezelf in alle opzichten en je leest meteen de beste Spaanse roman.

Noud Bles

Clarín: La Regenta, uitgeverij Prometheus, 2007 gebonden € 49,95

*) Radboud Reppen en Roeren was het kleinschalige, hoogwaardige en veelzijdige culturele programma dat ik verzorgde van 2006 tot 2016 op de campus van de Nijmeegse universiteit.