Van Boeken Bezeten 50

Op jacht naar het onvindbare boek

De ware boekenverzamelaar komt zichzelf onvermijdelijk en op den duur steeds vaker tegen. Naarmate de collectie completer wordt, lijken de ontbrekende boeken onbereikbaarder en daarmee oogt de verzameling minder volledig. De virtuele gaten in de welgevulde boekenrijen worden opvallender en opvallender en tenslotte overschaduwen ze het aanwezige boekenbezit. Op deze manier stel ik me de zwarte gaten in de kosmos ook voor: hapgrage monsters die de omringende materie opslurpen en nooit komt er uit die zwarte slokop iets terug, de waarneembare werkelijkheid in. Met dit gevoel ging ik samen met Frans Polman, boekhandelende echtgenoot van Riny, achter de computer zitten om jacht te maken op het onvindbare boek. Om te beginnen stelde ik hem de vraag: wat is een onvindbaar boek? Liever spreekt hij van het nog niet gevonden boek, want wanneer een boek bestaat, is het ooit vindbaar. Mooie theorie, denk ik, dus luidt mijn vervolgvraag: Is er kans op het vinden van het nog niet gevonden boek? En zo ja, hoe dan?

Mijn meest onvindbare boeken, ik heb twee kantjes van een A4 vol, zijn:
· Sándor Márai: Vreemdelingen (vertaald en uitgegeven in 1934), De vermetelen (idem 1936) en Tusschen dag en nacht (idem 1939).
· Horacio Quiroga: Tien geboden voor de volmaakte verhalenverteller (wie zou die geboden niet willen leren kennen?) zonder verdere gegevens.
· Simon Critchley: Humor in de literatuur, uit het Engels vertaald door Gertjan Cobelens.

We starten de computer en googelen, boekwinkelen en literatuurpleinen dat het een lieve lust is. Hoe meer zoekschermen er open staan, hoe liever het Frans is. Van de eerste drie titels van Sándor Márai vinden we alleen wat uiteenlopende gegevens: de uitgevers (die nu niet meer bestaan), de vertalers uit de jaren dertig (het echtpaar Székely-Lulofs) en de oorspronkelijke Hongaarse titels (interessant). Maar geen beschikbaar exemplaar.

Het tweede boek of onderdeel van een boek ontleen ik aan de prachtige bundel Verhalen van liefde, waanzin en dood van de Uruguayaanse aartsvader van het Spaans-Amerikaanse korte verhaal Horacio Quiroga. De vertaler noemt de Tien geboden, geeft er eentje en laat het zoeken aan ons over. Het genoemde essay is niet vertaald, in het Engels noch in het Spaans vinden we iets.

Is driemaal scheepsrecht? Het derde onvindbare boek wordt gevonden! In België, tweedehands voor een redelijke prijs. Bestellen is via internet een peulenschil. De stelling, een bestaand boek is altijd vindbaar, mogelijk niet op elk tijdstip en op elke plaats, blijft dus vooralsnog overeind.

Wat doet de boekenliefhebber, was mij laatste vraag, die aan Frans Polman vraagt een boek te zoeken? Zijn/haar boekenwens opgeven in de winkel of d.m.v. e-mail of website. De zoekvraag wordt bevestigd en het zoekproces begint. Zodra het gezochte boek gevonden is, dat kan tot maximaal een jaar duren, krijgt de liefhebber een bericht: wil je dit boek tegen deze prijs. Boeken zoeken is een sport, zegt Frans Polman. Ik geef hem de gegevens mee van mijn tot nu toe het minst gevonden boeken en hoop op een sportief resultaat. 

Noud Bles