Van boeken bezeten 33

Hongaars dessert

Hongaarse toetjes zijn vaak eenvoudige basisgerechten die eindeloos kunnen worden gevarieerd. De palacsinta is een gevulde, dunne pannenkoek die opgerold wordt geserveerd (zie verder Hongaarse specialiteiten in de serie Culinaria Könemann). Na de eerdere besprekingen van Hongaarse toppers in de nieuwsbrief en het Hongaarse menu in de bibliotheek van Bemmel volgt hier als toespijs een niet te versmaden serie voor de fijnproevers.

Sándor Márai: De Gravin van Parma
Na de succestitels Gloed en De erfenis van Eszter een historische roman, in de hoofdrol Giacomo Casanova. Ontsnapt uit de loden kamer, de zwaar bewaakte gevangenis in Venetië, blaast hij uit in Bolzano. Vijf jaar ervoor duelleerde Giacomo in deze stad met de graaf van Parma, natuurlijk omdat hij de gravin zijn liefde had verklaard. Zou de edele dame nu nog aan hem denken? Jawel, de graaf vertelt Giacomo dat haar liefde voor hem niet is gedoofd. Daar moet een einde aan komen. Wil hij, nadat één nacht met haar heeft doorgebracht, beloven voorgoed te verdwijnen? Casanova gaat akkoord, de afspraak wordt gemaakt, zij verschijnt en… heeft een verrassing. Welke? Daarvoor moet u de roman lezen. Het zal u niet spijten want Sándor Márai vertelt pas helemaal aan het slot waarom deze geschiedenis zó afloopt.

Magda Szabó: De deur
Dit veelbekroonde boek van de inmiddels 87-jarige ‘grote oude dame’ van de Hongaarse literatuur begint als van de hoofdpersoon, een schrijfster, het publicatieverbod  wordt opgeheven en zij een huishoudelijke hulp in dienst neemt zodat zij alle tijd aan het schrijven kan geven. In dienst nemen is niet de juiste uitdrukking, de gevraagde hulp zegt toe de huishouding over te nemen, maar zij zal zelf bepalen welke werkzaamheden zij zal uitvoeren, wanneer en tegen welke vergoeding. Het is het begin van een lange, opmerkelijke relatie tussen de oudere hulp Emerence die niets over zichzelf meedeelt en niemand tot haar huis toelaat en de jongere schrijfster die steeds driester probeert tot de gesloten persoon door te dringen. Indrukwekkend is de strijd tussen de beide vrouwen, tragische de escalatie ervan met als gevolg onherstelbare schade voor beiden. Een boek om te lezen en na lezing dankbaar te zijn dat zulke boeken geschreven worden. Ook de andere verkrijgbare titel van Szabó, Katalinstraat beveel ik aan.

György Konrád: Zonsverduistering
Dit is het, eveneens autobiografische, vervolg op Geluk. De schrijver, 66 inmiddels, kijkt op de dag van de zonsverduistering in 1999 terug op zijn leven. Hij bevindt zich in een Hongaars dorp en beschrijft de periode na de Tweede Wereldoorlog als hij in Boedapest gaat studeren en begint te schrijven. Vanwege een glimlach in de collegezaal wordt hij uit de communistische partij gestoten, dus weggestuurd uit de universiteit, en hij krijgt een baantje als huisbezoeker bij de voogdijraad. Tijdens de opstand van 1956 strijdt hij mee op afstand. Daarna publiceert Konrád zijn eerste romans en krijgt prompt een publicatieverbod van 1977 - 1989. Samen met Geluk is Zonsverduistering het beste verhaal over de grote en kleine geschiedenis in roerig Hongarije.

Antal Szerb: Reis bij maanlicht
De in 1945 in een kamp omgekomen joods-hongaarse schrijver Antal Szerb toont zich een evenknie van Sándor Márai en een tegenhanger van David Vogel (diens in 1992 opzienbarende roman Huwelijksleven). Als de besten onder de Centraal-Europese auteurs combineren zij de absurditeit van ons bestaan met de melancholie van de enkeling en dompelen dat onder in de waan die elke dag toeslaat. Reis bij maanlicht is een op alle manieren mislukkende huwelijksreis die uitloopt op de immer vergeefse zoektocht naar de voorbije jeugd. Alle personages worden heftig heen en weer geslingerd  tussen de grenzen van menselijke gevoelens, hoofdpersoon Mihály wordt het meest door innerlijke splijtingen beheerst. Szerb vertelt zijn dwaze en toch geloofwaardige verhaal in prachtig geschreven scènes. Bijna elke bladzijde bevat zinnen die de moeite waard zijn om te citeren, het enige advies dat ik hier kan geven, luidt: lees.

Noud Bles