Van Boeken Bezeten 30

Anton Pawlowitsj Tsjechow, honderd jaar na zijn dood springlevend (2)

Op de dag dat ik dacht alle verkrijgbare uitgaven van verhalen van Anton Tsjechow te kennen en - met enige trots - een nog niet eerder vertaald kort verhaal kon melden dat in tijdschrift De tweede ronde in vertaling is opgenomen, kortom op de 2e juli van dit jaar (precies een eeuw geleden stierf Anton Tsjechow)  leverde ik mijn Van boeken bezeten no. 29 over deze Russische meester in bij de redactie. Maar ik had buiten de schrijver, zijn vertalers en uitgevers gerekend. Meer dan springlevend is de nu honderdjarige dode Russische auteur. Bij terugkomst na vakantie merk ik dat Rainbow pockets een nieuw selectie verhalen onder de titel Kinderverhalen heeft uitgebracht (snel naar de boekhandel en kopen die bundel), in de Volkskrant van 25 juni lees ik nóg een niet eerder vertaald verhaal: De gymnasiast (vertaling Aai Prins) en in het begeleidende artikel de uitgeverij Van Oorschot aankondigt dat alle vijf delen met verhalen van Tsjechow uit de serie Russische Bibliotheek herzien worden en dat vanaf januari 2005 er ieder halfjaar een nieuw deel Tsjechow verschijnt. Vijf maal zeshonderd bladzijden! Dat wordt genieten van begin 2005 tot midden 2007. De drie vertalers Prins, Van Eekhout en Stoffel hebben besloten de schrijfwijze Tsjechow te moderniseren. Tsjechov wordt het en vanaf begin 2005 pas ik me daaraan aan.
Zoals beloofd in de voorgaande aflevering een korte beschrijving van Tsjechows leven; de toegezegde Tsjechow-anekdoten blijven bewaard tot een volgende, dan Tsjechov Van boeken bezeten.

Anton Tsjechow werd geboren in het havenstadje Taganrog (aan de noordkust van de Zee van Azow, Oekraïne) op 17 januari 1860. Zijn grootvader was lijfeigene die in de handel voldoende verdiende om zich vrij te kopen, zijn vader begon een kruidenierswinkel, maar hij moest vluchten voor zijn schuldeisers en Anton bleef achter om het gymnasium af te maken tot hij met hulp van een beurs geneeskunde kon gaan studeren in Moskou. Tijdens zijn studie schreef Anton Tsjechow korte verhalen voor humoristische tijdschriften om de financiële nood van het gezin te verlichten. In 1884 haalde hij zijn artsendiploma en begon aan een praktijk. In dat jaar kreeg hij zijn eerste bloedspuwing, de voorbode van longtuberculose. Nadat bleek dat hij meer geld verdiende met zijn schrijfarbeid dan met zijn medische werkzaamheden, wijdde hij zich geheel aan literaire arbeid. Tsjechow vertelde zijn vrienden dat hij één verhaal per dag schreef. Niet minder dan 477 stuks volgens zijn tijdgenoot N. Oblonsky, maar slechts 240 werden voldoende bevonden voor opname in zijn verzameld werk. In de nieuwe vijfdelige uitgave krijgen wij een paar verhalen extra.   
Al snel wordt Tsjechow de helft van de Poesjkinprijs van de Academie voor Wetenschappen toegekend. Dit bedrag en een contract met de tijdschriftuitgever A.F. Marx maken het hem mogelijk niet langer uitsluitend om den brode te schrijven. Vanaf 1890 gaat hij reizen en bezoekt het Siberische eiland Sachalin (toen een dwangarbeiders- en verbanningskolonie), het jaar daarop gaat hij naar Wenen, Venetië, Florence, Rome, Monte-Carlo en Parijs. In 1892 koopt hij landgoed Melichowo, 70 km ten zuiden van Moskou en wordt lid van Provinciale Staten, zijn portefeuille bevat de gezondheidszorg.
In 1896 mislukt de première van zijn toneelstuk De Meeuw in Petersburg. In het daaropvolgende voorjaar verslechtert zijn gezondheidstoestand, hij krijgt hevige bloedspuwingen en brengt op advies de winter door in Biarritz en Nice. In Moskou wordt twee jaar na de première De Meeuw wel succesvol opgevoerd. Bij de repetities maakt hij kennis met de actrice Olga Leonardowna Knipper. Op 25 mei 1901 trouwt hij met haar.
Ondanks herhaalde kuren in Jalta waar Tsjechow inmiddels een villa heeft, en in Bad Badenweiler neemt zijn ziekte hand over hand toe. In de nacht van 1 op 2 juli overlijdt hij na het drinken van een glas champagne.

NB: de levensdata die ik noem, zijn gebaseerd op de voormalige Russische kalender. Deze loopt 13 dagen achter op de hedendaagse dagtelling.

Van Anton Tsjechow is verkrijgbaar:
-Pandora Klassiek: Anton Tsjechow, Verhalen
-Rainbow pocket 292: Huwelijksverhalen
-Rainbow pocket 654: Het duel
-Rainbow pocket 726: Kinderverhalen
Vanaf januari 2005: Russische Bibliotheek G. A. van Oorschot: Verzameld werk, deel 1 t.m. 5

Noud Bles