Van Boeken Bezeten 45

Twee topgeschenken in de cadeaumaand

Zou iemand mij vragen of ik liever een boek wil geven dan ontvangen, kies ik voor het eerste. Bij geen ander geschenk kun je zo subtiel rekening houden met de persoon aan wie je je cadeau gaat geven. Vooral, juist vooral als die ontvanger iemand is die alles al heeft en nooit een verlanglijstje weet te produceren. Een goed gekozen boek is in december altijd een schot in de roos.

In deze maand steken boven alle andere uitgaven twee topboeken uit. In omvang - ware lezers zwelgen in honderden pagina’s - en in kwaliteit.
Het eerste boek is de biografie van Simon Vestdijk, geschreven door Wim Hazeu. Wat Vestdijk niet lukte, presteert Hazeu. Hij promoveerde in november van dit jaar op dit 1003 pagina’s tellende levensverhaal van de meest productieve, veelzijdige en spraakmakende Nederlandse auteur van de vorige eeuw. Het is waar: in de kwaliteitskranten werd uiteenlopend op de inhoud van de biografie gereageerd. Te weinig eigen visie, te weinig schandaal. Voor mij gelden twee andere maatstaven voor de waardering van de biografie van een schrijver: a) boeit het verhaal? b) krijg ik zin om de boeken van deze schrijver (opnieuw) ter hand te nemen?
Wim Hazeus Vestdijk-biografie scoort hoog op beide punten. Hij begint de levensgeschiedenis niet met de geboorte van het schrijfwonder of met een overzicht van diens voorgeslacht. In het eerst hoofdstuk is Vestdijk 33 jaar oud (voorjaar 1932) en hij debuteert. ‘De geboorte van een schrijver’ heet dit hoofdstuk en terecht worden wij lezers bij de aanvang van dit schrijversleven geparachuteerd. Natuurlijk kijkt Hazeu met ons terug in de tijd, hoe is de wel afgestudeerde, maar niet praktiserende arts, de wel musicerende, maar niet componerende muziekfanaat de grote schrijver geworden die wij kennen. Het op en af van Vestdijks depressies, zijn manische schrijffasen (roman van tweehonderd pagina’s in veertien dagen, niets bijzonders), ook zijn bronnen en de omstandigheden en de afwisseling van gedichten, romans, verhalen, essays, kritieken en muziekbeschouwingen, alles van en over alleskunner Vestdijk treffen we in dit boek aan. Telkens haastte ik me naar mijn boekenplanken. Dit werk nog eens ernaast leggen, dat boek op de stapel nu toch echt te lezen achterlaten. Voor wie nog nooit iets las van Vestdijk is dit een perfecte handleiding. Wie dichter bij de ‘duivelskunstenaar uit Doorn’ wil komen: een goudmijn. Dankzij deze biografie krijg ik van Vestdijk voorlopig nog niet genoeg.

Moeilijker te beoordelen, en daarom minstens even waardevol voor echte lezers, is de vuistdikke verzameling van korte verhalen uit Nederland en Vlaanderen, gepresenteerd door Joost Zwagerman. Hij pretendeert onze literatuur vanaf 1880 in dit boek van 1599 bladzijden samen te vatten. Wie zijn wij om dat te ontkennen? Als je een liefhebber bent van het korte verhaal - en dat ben ik - wil je verrast worden en dat lukt Zwagerman. Zijn er veel nieuwe namen bij? Echt nieuw voor mij zijn er drie: Loesberg, Melchior en Naegels. Van 16 anderen kende ik wel hun naam, maar van hen las ik nog niet eerder een verhaal. Mijn eigen verzameling korte verhalen is omvangrijk (zo’n 5000 uit Nederland en Vlaanderen), maar toch trof ik in de Grote Zwagerman 156 nieuwe op zijn totaal van 250. Dus is zijn keuze verrassend. Hoe verrassend, daar kom ik nog een keer in een aparte Van Boeken Bezeten op terug. Wie miste ik in de Zwagerman-selectie? Dat is geen goede vraag. Van wie had ik graag ook een verhaal in deze keuze opgenomen gezien? Dan noem ik: Herman Franke, Frans Kusters, J. Ritzerfeld, Nicolette Smabers en Mischa de Vreede. Maar vraag mij niet welke verhalen daarvoor dienen te wijken. Gewoon lezen, alle 250 zijn de aandacht van de lezer waard. Zeg nooit dat de tijd en/of de rust voor het lezen van korte verhalen ontbreekt. Elke avond ééntje voor het slapen gaan en je bent bijna een jaar onder de pannen. Waar elders vind je zoiets?

Wim Hazeu: Vestdijk, een biografie, De Bezige Bij, € 39,95
Joost Zwagerman (samenstelling): De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 250 verhalen, De Arbeiderspers, tot 31 december 2005 € 39,95, daarna € 45,- (haast geboden!) 

Noud Bles